Beklentilerimiz davranışlarımızı etkiler, davranışlarımız yaşadıklarımızı. Ve böylece beklediklerimizi ve inandıklarımızı yaşama döngüsünün içinde tekrar tekrar kendini gerçeklşetiren kehaneti yaşıyoruz. Bu kehanet döngülerini en sık ön yargılarda ve negatif düşüncelerde yaratıyoruz.
Korktuğunuz şeyler hep sizin başınıza geliyorsa, çok şansız olduğunuza inanıyorsanız, her şey sizi buluyorsa birileriyle ilgili her ön yargınız doğru çıkıyorsa belki de bu kendini gerçekleştiren kehanet döngüsü içinde sıkışmış olabilirsiniz.
İnançlarımız motivasyonları yaratır, harekete geçtiğimizde de o motivasyonlarla güdülenmiş, onların zihnimizde yarattığı tüm etkilerle donanmış oluruz. Neye inanırsak o oluyoruz…
İnançlarımız bizi korkumuza, kaygımıza konu olan bir şeyi yapmaya yönlendirdiğinde kehanet kendini gerçekleştirmiş olur. Tahminler gerçeğe dönüşür, düşünceler artık eylemdedir.
Biz durumları olduğu gibi değil olduğumuz gibi yorumluyoruz. Yani etrafımızdaki her şey; kişiler, olaylar, durumlar, nesneler bizim yüklediğimiz anlamlarla hayatımızdaki yerini alıyor. Bu sebeple davranışlarımız etrafımızdakilere ilişkin algımızla ve onlara yüklediğimiz anlamlarla şekilleniyor. Kendimizi yarattığımız anlamlara ikna ederiz ve bu ikna olmuşluğu da iç dünyamızdan dış dünyaya davranışlar aracılığıyla taşırız.
Örneğin, kimseye güvenilemeyeceğini düşünen biri yakın ilişki kurmaktan kaçınır. Etrafındakilere karşı uzkak ve tekinsiz davranmaya başlar. O yakınlaşmaktan korktukça insanlar da ona yaklaşmaktan çekinir. Ve böylece kişi güvenli bir ilişki kurmaktan uzakta bir ömür geçirebilir.
Yeni aldığı vazoyu eve götürürken onun her an elinden kayıp düşeceğini düşünen birinin bu düşüncenin yarattığı kaygıyla birlikte elleri titremeye, gözleri bulanıklaşmaya başlar. Sonunda eve varmadan kişinin ayağı takılmıştır ve vazo paramparça olmuştur.
Dikkati başka yerde olan birinin ne kadar kendini beğenmiş ve umursamaz olduğu düşüncesiyle ondan uzaklaşabilir ve o tam sizi gördüğünde öfkeyle hareket eden ve “selam bile vermeyen kızgın kişi” etiketini alabilirsiniz. Sizi bu şekilde gözlemleyen biri de sizle selamlaşmaktan vazgeçer ve böylece düşüncenizin ne kadar da doğru olduğuna inanabilirsiniz.
Kendini Gerçekleştiren Kehanet Nasıl Önlenir?
- Olumsuz olacağına inandığınız şeylerle ilgili gözden kaçırdığınız olumlu tarafa bakmaya çalışın.
- Ön yargı beslediğinizi bildiğiniz kişi, grup, durumlarla ilgili o tutumun kaynağını anlamaya çalışın.
- Kendinize koyduğunuz etiketleri yeniden değerlendirin. Gerçekten size ait olanlar var mı yoksa dışarıdan olduğu gibi mi aldınız?
- Bu döngüler içinde kalmanın size nasıl hissettirdiğine bakın.
Orada olmak, bildiğine, inancının gerçekleştiğine güvenmek belki de güvende olmak gibi geliyor olabilir. Belki de inançlarını, davranışlarını değiştirdiğinde kehanetler de yok olacak. Ve geriye sadece olanı oldığu gibi görmeye, anlamaya çalışmak kalacak…
Klinik Psikolog Sena Soysal
İstanbul Ataşehir Psikolog
