Ön yargı Türl Dil Kurumu tarafından “Bir kimse veya bir şeyle ilgili olarak belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargı, peşin yargı, peşin hüküm, peşin fikir” olarak tanımlanıyor.
Çocukluktan itibaren edindiğimiz pekçok fikir gelecekteki ön yargımız olur. Büyüdüğümüz çevre, aldığımız eğitim, yaşadığımız hayat düşüncelerimizi şekillendirir. Ön yargı aslına bakıldığında bir şeyin yanında olurken bir diğerinin karşısında olmak gibidir. Eski bilgiler yenleriyle karşılaştığında yalnızca alışkanlık sebebyile dürdürülüyorsa derin bir ön yargı havuzunuz olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Düşüncenin davranışa dönüşme hızı oldukça yüksektir. Bu sebeple aslında bize ait, doğruluk payı olmayan temellerle hareket ediyor olma ihtimalimiz de yükselebilir.
Ön Yargı Nasıl Engellenir?
Zihin kalıplarımızın önümüze engel oluşturmasına izin vermek ayağımızda zincir varken hareket etmeye çalışmaya benzer. Sebep- sonuç olmadan inanmak, olumsuz düşünceleri öncü almak bu kalıpları sağlamlaştırır. Alışkanlıklarına fazlaca bağlı biriyseniz önyargıyla da sıkı bir dostluk kurmuş olma ihtimaliniz yüksek. Bu sebeple alışkanlıklarınızı değiştirmekte zorladığınız gibi ön yargılarla mücadelede de zorlanabilirsiniz. Ancak bu onlardan kurtulabilmeni mümkün olduğu gerçeğini değiştirmez. Gerçeklere, kendinize göre yaşayabilmek için neler yapabileceğinize birlikte bakalım!
- Hemen bir sonuca varmak zorunda değilsiniz!
Düşüncelerimizi değerlendirmek için bir zaman kısıtlamamız olmadığını hatırlamakta fayda var. Çabuk karar vermeye çalışırken yanlış karar verme, peşin hüküm sahibi olma olasılığımz oldukça fazla. Kendinize zaman verebilirsiniz.
- Soru sormaktan çekinmeyin!
Zihinimizde her şeyin kendiliğinden netleşmesini beklemek fazla bir beklenti yükünden başka bir şey getirmeyecektir. Emin olmadığınız şeyleri sorabilirseniz kendinizi yanlış yönlendirmeyi engellemiş olursunuz.
- Şans verin!
Düşünce kalıplarımızın sağlamlaşmış yerlerinin değişmesi için yeniliklere şans verin! “Düşündüğüm gibi olmayabilir mi?” sorusu bu şans vermenin anahtarı olacaktır.
- Kendi kararlarınızı verin, kendi yargılarınıza varın!
Başkasına ait bir düşünceyi sahiplenmek yerine, kendi gözlem ve tecrübenizle bir sonuca varmaya çalışmak size ait bir sonuç elde etmenizi sağlayacaktır.
- Farklılıkları kabul edin!
Önyargı ayrımcılığı, ayrımcılık dışlamayı, dışlama beraberinde yalnızlığı getirir. Farklılıklar yargılanması gereken durumlar değildir. Onları kabul ederek yola devam ettiğinizde peşin yargılardan uzaklaşabileceğinizi göreceksiniz.
Uzman Psikolog Sena Soysal
İstanbul Ataşehir Psikolog
