İnsanları ötekinin davranışlarını izlemeye iten nedir? Sosyal ya da hayali baskı uyum sürecini nasıl şekillendirir? Ne oluyor da birbirimizi takip ediyoruz?
Belirsiz durumlarda ve net olmayan alanlarda kendi kararımızı vermek yerine güvendiğimiz ve tutarlı olduğuna inandığımız kişilerin davranışlarını izleme eğilimi gösteriyoruz. Bu aslında bilme ve emin olma isteğiyle doğrudan bağlantılı bir durum. Çünkü etrafımızda neler olup bittiğinden emin olabilmek adına bizi aydınlatacak ve rahatlatacak başka kişilere ihtiyaç duyuyoruz.
Uyum – Başkalarına Bakma İhtiyacımız Ne Zaman Artıyor?
- Zorluk ve belirsizlik
Zor durumlarda ve belirsizlik fazla olduğunda bilgi kaynağı olarak başkalarını kullanma eğiliminde oluyoruz.
- Durumun doğası
Uyum göstermek vereceğimiz kararın biçimine göre değişiyor. Yaşadığımız problem ne kadar net ve gerçekse uyumlanma olasılığım azalıyor.
- Ötekinin durumu
Kendi emin olmadığımız şeyde başkasının eminliğini, güvenirliğini ve doğruluğunu ölçümlemeye ihtiyaç duyuyoruz. Kaynak ne kadar net, eminse ona o kadar kolay uyumlanıyoruz.
- Kişi sayısı
Ben ve onlar ikilimindeki onlar ne kadar kalabalıksa oraya olan uyumlanma daha çabuk gerçekleşebiliyor.
- Ağız birliği
Grup içindeki fikir birliği arttıkça uyumlu yanıt verme olasılığı artıyor.
- Statü ve çekicilik
Gruptaki statü ne kadar yüksekse çekicilik oranı o kadar artıyor ve bu da uyumlu olmamıza yardımcı oluyor.
- Kalabalık
Birebir iletişimde değil de toplu iletişimlerin içinde fikirlerimizin daha uyumlu olması gerektiğine inanıyoruz.
- Öznenin belli olmaması
İsmimiz belirtilmiyorsa fikirlerimizi topluluk içinde daha bağımsız dile getirebiliyoruz. Ancak isim söylenecekse uyumlu olma eğilimi gösteriyoruz.
- Geçmiş karar başarısı
Kaybettiğini bildiğimiz kitlelerden çok kazandığını bildiğimiz ve yeniden kazanacağına inandığımız gruba uyum gösteriyoruz.
Neden Başkalarını İzliyoruz?
Çünkü haklı olmayı, yanılmamayı, ayrışmamayı, sevilmeyi, kabul görmeyi istiyoruz. Ait olmaya ihtiyaç duyuyoruz. Sosyal olarak kabul edilebilmek için ötekilerle uyumlu olmamız gerektiğine, bir grubun üyesi olmamız gerektiğine inanıyoruz. Kendimize olan güvenimiz azaldıkça daha çok, egomuz güçlendikçe daha az uyumlanıyoruz.
Uzman Klinik Psikolog Sena Soysal
İstanbul Ataşehir Psikolog
